BM İÇİN KARAR ZAMANI

Esra Aygın

Bugün, Kıbrıs Türk ve Kıbrıs Rum tarafları, ve garantör devletler Türkiye, Yunanistan ve Birleşik Krallık’ın katılımı ile İsviçre’nin Crans Montana kentinde yeniden toplanacak Kıbrıs konferansının, çözüm sürecinin akıbeti açısından belirleyici olması bekleniyor.

Birleşmiş Milletler’in konferansa çok iyi hazırlandığını belirten güvenilir bir kaynak, “BM, Kıbrıs çözüm sürecine hem zaman, hem para hem de insan kaynağı açısından yatırım yapmaya devam edip etmeyeceğine bu konferansta karar verecek. Bu sürecin sonsuza kadar devam edemeyeceği sanırım artık tüm taraflarca açık şekilde anlaşıldı,” diye konuştu.

Kaynağa göre, taraflardan biri veya birkaçının özlü tartışmalara girmekten kaçınması veya tartışmaları baltalamaya çalışması halinde, BM konferansın 3-4 günden fazla uzamaması konusunda kararlı. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in ise Crans Montana’ya 30 Haziran Cuma günü gelmesi bekleniyor.

BELGE MASADAN KALKTI

BM Genel Sekreteri’nin Kıbrıs Özel Danışmanı Espen Barth Eide’nin Crans Montana’daki konferansta, güvenlik ve garantiler başlığındaki görüşmeleri yönlendirmesi ve tartışmalara kılavuzluk etmesi için hazırladığı belge Yunanistan ve Kıbrıs Rum tarafının itirazları sonucunda masadan kalktı.

Taraflara geçtiğimiz hafta sunulan söz konusu belge, güvenlik konusunu, ‘Anayasal Güvenlik’, ‘Dış Güvenlik’, ‘İç Güvenlik’ ve ‘Çözümün Uygulanması’ olarak dört başlığa ayırıyor, tarafların güvenlik ve garantiler konusundaki başlangıç pozisyonlarını ve güvenliğe dair endişelerini not ediyor, ve tartışmaları yönlendirmek söz konusu endişelere cevap verebilecek bazı alternatiflerle ilgili sorular içeriyordu.

Belgede ‘Çözümün Uygulanması’ başlığı altında yer alan ve varılacak anlaşmanın uygulanması konusunda Türkiye, Yunanistan ve Birleşik Krallık arasında bir anlaşma imzalamasını öngören alternatif öneri, Yunanistan ve Kıbrıs Rum tarafının yoğun itirazları ile karşılaştı. Bu anlaşma vasıtasıyla federal Kıbrıs’ta Türkiye’ye yeniden bir rol verilmesine itiraz eden Yunanistan ve Kıbrıs Rum tarafı, önerinin belgeden çıkarılmaması sonucunda, belgeyi tümden reddettiklerini açıkladılar.

Dün Cenevre’deki BM Genel Merkezi’nde bir basın toplantısı düzenleyen BMGS Özel Danışmanı Eide, birden çok tarafın belgeyi reddetmesi nedeniyle, belgenin masadan kalktığını açıkladı.

Bir belge yokluğunda tarafların nasıl bir metodoloji izleyeceği, güvenlik ve garantiler konusunda başlangıç pozisyonlarından hareket edip bir orta yol bulunmasına yardımcı olacak bir tartışma sürecine nasıl gireceği henüz netlik kazanmadı.

Ancak, görüşmelere yakın diplomatik bir kaynak, belgenin resmi olarak masada olmasa bile çok kapsamlı olması nedeniyle, içerdiği unsurların kaçınılmaz olarak güvenlik ve garantiler konusundaki tartışmalarda gündeme geleceğini belirtti.

Konferans bugün Kıbrıs saati ile 11:00’de  BMGS Özel Danışmanı Eide başkanlığında başlayacak. Toplantıya BM Genel Sekreteri’nin siyasi işlerden sorumlu yardımcısı Jeffrey Feltman, Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Kotzias, Birleşik Krallık Dışişleri Bakanı Boris Johnson, ve gözlemci statüsündeki AB’den Dış İlişkiler ve Güvenlik Yüksek Temsilcisi Frederica Mogherini ve Avrupa Komisyonu Birinci Başkan Yardımcısı Franz Timmermans katılacak.

Konferansta bir masada garantörlerin de katılımı ile güvenlik ve garantiler başlığı ele alınırken paralel bir masada diğer beş başlıkta açıkta kalan konular ele alınacak.

Ocak ayında Cenevre’de toplanan Kıbrıs konferansında, Kıbrıs Türk ve Kıbrıs Rum tarafı ile garantör devletler, bir tarafın güvenliğinin diğeri için tehdit oluşturmaması gerektiği ilkesi üzerinde mutabakata varmışlardı. Daha sonra güvenlik ve garantiler konusunda ki Mont Pelerin’de gerçekleştirilen teknik çalışmalarda ise, mevcut uluslararası güvenlik sistemlerinden hiçbirinin birleşik Kıbrıs’ın güvenlik ihtiyaçlarına cevap veremeyeceği, Kıbrıs’ın sui-generis bir güvenlik modeline ihtiyacı olduğu konusunda anlayış birliği sağlanmıştı.