Sunday 1 June 2014

TC DSİ KKTC Proje Müdürü Birol Çınar ile Röportaj (2) (Havadis Gazetesi, 20 Ocak 2014)


İlk Su 2014 sonunda

Türkiye’den Kuzey Kıbrıs’a Su Temini Projesi kapsamında, adaya ilk suyun 2014 sonunda gelmesi bekleniyor.

Türkiye Cumhuriyeti Devlet Su İşleri KKTC Proje Müdürü Birol Çınar’ın Havadis gazetesine verdiği bilgiye göre, projenin Türkiye bacağında deniz geçiş montajı başladı ve şu ana kadar yaklaşık 2 kilometrelik boru deniz tabanına batırıldı. Bu hafta içerisinde, hava şartlarının el vermesi durumunda, 1 kilometrelik borunun daha denize batırılması planlanıyor.

Yaklaşık 1 milyar 200 bin TL maliyetindeki Türkiye’den Kıbrıs’a Su Temin Projesi kapsamında adaya gelecek olan yıllık 75 milyon metreküp suyun yarısı arıtıldıktan sonra 475 km uzunluğundaki isale hatları ile Lefkoşa, Girne sahil şeridi, Mağusa-İskele ve Dipkarpaz’a içme suyu olarak dağıtılacak. Diğer yarısı ise sulama için kullanılacak. Sulama için kullanılacak olan miktarın 6 kilometre uzunluğundaki bir tünelle Güzelyurt’a aktarılacağını belirten Çınar, suyun buradan da 2 kola ayrılarak Güzelyurt ve Mesarya’ya yönlendirileceğini söyledi.

Soru: Proje şu anda ne aşamada?
Çınar: Şu anda Türkiye’deki Alaköprü Barajı tamamlanmış durumda. Barajın sadece mekanik ekipman montajı devam ediyor. Yine, Türkiye’deki 23 kilometre uzunluğundaki  isale hattının da yüzde 80’i tamamlandı. Anamur dengeleme deposunda inşaat çalışmaları devam ediyor. Türkiye tarafındaki kara yapıları Mart 2014’te tamamlanmış olacak. Deniz geçişinde kullanacağımız yaklaşık 80 kilometrelik yüksek yoğunluklu polietilen boruların üretimi geçtiğimiz hafta tamamlandı.  Deniz geçişinde kullanacağımız tüm parça ve ekipmanlar da Taşucu şantiye sahamıza ulaştı.
KKTC tarafında, Güzelyalı ve Geçitköy pompa istasyonu ile iki pompa istasyonu arasındaki terfi hattı Mart ayına kadar tamamlanacak,  Geçitköy barajı inşaatı ise tamamlanmış durumda. Arıtma tesisi ve arıtılmış suyu iletecek  hatların projelerinin inşaat ihaleleri daha sonra yapıldığı için bunların bir kısmı 2014 sonunda, bir kısmı 2015’te bitirilecek. Ancak, bu sene sonunda arıtma tesisinin yüzde 80’lik bölümü ve acil olan Lefkoşa hattının tamamı bitirilmiş olacak.

Soru: Bu durumda ilk suyu ne zaman bekleyebiliriz?
Çınar: 2014 sonunda.

Daha önce Mart 2014 tarihi telaffuz edilmişti sanırım...
Çınar: 7 Mart 2014’de Türkiye ve KKTC tarafındaki kara yapılarının tamamı bitmiş olacak. Bu tarihe deniz geçişini de bitirmek için büyük çaba sarf ettik. Ama taktir edersiniz ki, bu işin dünyada ilk defa yapılıyor olması nedeniyle ve ekipmanlarının çoğunun da yurtdışından temin edildiğini düşünürseniz, 7 Mart 2014’e montajın tamamını yetiştiremiyoruz. Ancak tüm ekipmanların temin süreci tamamlandı. Borular üretildi, montaj da başladı. Deniz montajı hem hava şartlarına hem de açık denizde montajı yapacak dünyada çok az sayıda bulunan özellikteki gemilerin gelebilmesine bağlı.

Soru: Deniz geçiş montajı başladı mı?
Çınar: Evet. Türkiye’de deniz tabanındaki gömülü kesimde boru montajı başladı. İlk boruyu 30 Kasım 2013 tarihinde batırdık. Ve şu ana kadar 2 kilometrelik boru batırıldı. 1 kilometre uzunluğundaki borunun montajı da hazır, tüm ekipmanları üzerine monte edildi. Uygun hava şartlarını bekliyoruz. Hava şartları müsaade ederse önümüzdeki günlerde bu 1 kilometrelik bölümü de batıracağız. Böylelikle, Türkiye tarafında gömülü kesimin montajı tamamlanmış olacak. Ondan sonraki adım, Türkiye tarafında serili kesim montajını yapmak. Bunun ardından, Kıbrıs tarafındaki kıyı çalışmalarına başlayacağız.

Soru: Deniz geçişinin ne zaman tamamlanmasını bekliyorsunuz?
Çınar: Deniz geçişinin sözleşmesine göre iş bitim tarihi Eylül 2014.

Soru: Türkiye ile Kıbrıs arasındaki geçişin nasıl bir yapısı var? Borular tamamıyla askıda mı geçiyor?
Çınar: Türkiye ile Kıbrıs arasındaki geçiş 3 bölümden oluşuyor. Türkiye tarafındaki kıyı geçişi, KKTC tarafındaki kıyı geçişi, ve açık deniz geçişi. Türkiye tarafındaki kıyı geçişinde 3,5 kilometrelik deniz tabanına gömülü kesim ve 5 kilometrelik deniz tabanına serili kesim var. Kıbrıs tarafındaki kıyı geçişi ise, 1 kilometrelik deniz tabanına gömülü kesim ve 4 kilometrelik deniz tabanına serili kesimden oluşuyor. Yani iki tarafta da açık denize gelene kadar boru hattı deniz tabanına gömülü ve serili olacak. Açık denizde ise borular deniz yüzeyinden 280 metre derinlikte askıda geçiyor.


Borular denizin altına nasıl indiriliyor?
Çınar: Bu operasyonda polietilen boruları deniz tabanına indirmek için deniz suyunu kullanıyoruz. Kıyı kesiminden boruya deniz suyu alarak boruları deniz tabanına batırıyoruz. Deniz geçişi tamamlandığında, tüm hat deniz suyuyla dolu olacak. Sonrasında, Alaköprü Barajı’ndan boru hattına tatlı su vermeye başlanacak. Boru hattı Türkiye tarafından tatlı su ile dolarken  Güzelyalı’dan boru içerisindeki deniz suyu deşarj edilecek. Tatlı su gelmeye başladığında ise bu su, Güzelyalı terfi istasyonundan Geçitköy Barajı’na aktarılacak.


Soru: En büyük endişelerden biri de bu boruların deniz altındaki basınca dayanıp dayanmayacağı. Bu konuda ne söyleyebilirsiniz?
Çınar: Bakın bu projenin yapımı 9-10 yıl sürdü. Mühendislik anlamında gerekli olan tüm deney, test ve araştırmalar yapıldı. Burada bir de yanlış bilgi  var. Deniz geçişi boruları açık denizde deniz tabanında değil. Türkiye ile KKTC arasında en derin nokta 1,450 metre. Biz bu derinliğe boru indirmiyoruz. Dediğim gibi, deniz geçişi boruları deniz yüzeyinden 280 metre derinlikte askıda olacak. Dolayısıyla, bu derinlikteki basınca çok rahat dayanacak.


Soru: Gelecek olan suyun işletmesi ile ilgili bir karar verildi mi? Daha önceki görüşmemizde özelleştirmenin seçeneklerden biri olduğunu söylemiştiniz.
Çınar: Hayır henüz bir karar verilmedi.


Soru: Peki, sulama için kullanılacak olan su, sulanacak bölgelere nasıl taşınacak?
Çınar: Sulama için kullanılacak su Geçitköy Barajı’ndan alınacak ve arıtma tesisine yönlendirilmeden yaklaşık 6 kilometre uzunluğundaki bir tünelle Güzelyurt’a aktarılacak, burada 2 kola ayrılacak: bir kol Güzelyurt’u bir kol da Mesarya ovasını sulamak için yönlendirilecek. Tünel yaparak terfi maliyetlerini azaltmış olacağız.

Soru: Geçen görüşmemizde sulama suyunun tam olarak hangi bölgelerde kullanılacağı belli değildi. Sadece Güzelyurt’ta 6,400 hektar, orta Mesarya’da da 7,400 hektar alan sulanacak demiştiniz. Artık sulama suyunun nerede kullanılacağı belli oldu mu?
Çınar: Güzelyurt ve Mesarya’da iki ayrı alan belirlendi. Şunu söyleyebilirim ki, bu alana Güzelyurt’un büyük bir kısmı dahil. Şu anda Mesarya ovası projesi ihale edilmediği için bir şey söylemem mümkün değil. Önümüzdeki günlerde bununla ilgili proje yapımı ihale süreci de başlayacak. İki kısım için de projeleri hazırlayacağız, sonrasında bunların inşaatlarını gerçekleştireceğiz.

Soru: Bu su ile Kuzey Kıbrıs’a yılda 75 milyon metreküp su gelecek ve buranın 2040 yılına kadar olan içme, kullanma ve endüstriyel su ihtiyacı karşılanacak. Bu azami kapasite mi, yoksa istenmesi durumunda kapasitenin artması mümkün mü?
Cevap: Hayır bu maksimum kapasite. Bizi burada kısıtlayan deniz geçişinde kullanılan boruların çapıdır. Kapasite 1,600 mm çapındaki boruya göre belirlendi. Bu hattın kapasitesini artırmamız şu an için mümkün değil.

Soru: Arıza veya olası sabotajlara nasıl müdahale edilecek?
Cevap: Kullanılan borular akıllı boru. Herhangi bir sızma veya deniz suyu girişinden haberdar olacağız. Kuzey Kıbrıs’taki 475 kilometrelik iletim hatları da otomasyon ve SCADA sistemi ile donatılacak.  Dağıtım sisteminde bir problem olduğu takdirde bu problem ana merkeze iletilecek ve hemen müdahale edilebilecek.

Soru: Peki boruların ömrü nedir?
Cevap: Boruların ömrü minimum 50 yıl. Aslında, deniz geçişi boru hattında kullanacağımız tüm malzemelerin ömrü minimum 50 yıl. 

No comments:

Post a Comment