İlk Su 2014 sonunda
Türkiye’den Kuzey
Kıbrıs’a Su Temini Projesi kapsamında, adaya ilk suyun 2014 sonunda gelmesi
bekleniyor.
Türkiye
Cumhuriyeti Devlet Su İşleri KKTC Proje Müdürü Birol Çınar’ın Havadis
gazetesine verdiği bilgiye göre, projenin Türkiye bacağında deniz geçiş montajı
başladı ve şu ana kadar yaklaşık 2 kilometrelik boru deniz tabanına batırıldı.
Bu hafta içerisinde, hava şartlarının el vermesi durumunda, 1 kilometrelik
borunun daha denize batırılması planlanıyor.
Yaklaşık 1 milyar
200 bin TL maliyetindeki Türkiye’den Kıbrıs’a Su Temin Projesi kapsamında adaya
gelecek olan yıllık 75 milyon metreküp suyun yarısı arıtıldıktan sonra 475 km
uzunluğundaki isale hatları ile Lefkoşa, Girne sahil şeridi, Mağusa-İskele ve
Dipkarpaz’a içme suyu olarak dağıtılacak. Diğer yarısı ise sulama için
kullanılacak. Sulama için kullanılacak olan miktarın 6 kilometre uzunluğundaki
bir tünelle Güzelyurt’a aktarılacağını belirten Çınar, suyun buradan da 2 kola
ayrılarak Güzelyurt ve Mesarya’ya yönlendirileceğini söyledi.
Soru: Proje şu anda ne aşamada?
Çınar: Şu anda Türkiye’deki Alaköprü Barajı tamamlanmış durumda. Barajın sadece
mekanik ekipman montajı devam ediyor. Yine, Türkiye’deki 23 kilometre
uzunluğundaki isale hattının da yüzde
80’i tamamlandı. Anamur dengeleme deposunda inşaat çalışmaları devam ediyor. Türkiye
tarafındaki kara yapıları Mart 2014’te tamamlanmış olacak. Deniz geçişinde kullanacağımız
yaklaşık 80 kilometrelik yüksek yoğunluklu polietilen boruların üretimi geçtiğimiz
hafta tamamlandı. Deniz geçişinde
kullanacağımız tüm parça ve ekipmanlar da Taşucu şantiye sahamıza ulaştı.
KKTC tarafında,
Güzelyalı ve Geçitköy pompa istasyonu ile iki pompa istasyonu arasındaki terfi
hattı Mart ayına kadar tamamlanacak, Geçitköy barajı inşaatı ise tamamlanmış
durumda. Arıtma tesisi ve arıtılmış suyu iletecek hatların projelerinin inşaat ihaleleri daha
sonra yapıldığı için bunların bir kısmı 2014 sonunda, bir kısmı 2015’te
bitirilecek. Ancak, bu sene sonunda arıtma tesisinin yüzde 80’lik bölümü ve
acil olan Lefkoşa hattının tamamı bitirilmiş olacak.
Soru: Bu durumda ilk suyu ne zaman bekleyebiliriz?
Çınar: 2014 sonunda.
Daha önce Mart 2014 tarihi telaffuz edilmişti
sanırım...
Çınar: 7 Mart 2014’de Türkiye ve KKTC tarafındaki kara yapılarının tamamı bitmiş
olacak. Bu tarihe deniz geçişini de bitirmek için büyük çaba sarf ettik. Ama
taktir edersiniz ki, bu işin dünyada ilk defa yapılıyor olması nedeniyle ve
ekipmanlarının çoğunun da yurtdışından temin edildiğini düşünürseniz, 7 Mart
2014’e montajın tamamını yetiştiremiyoruz. Ancak tüm ekipmanların temin süreci
tamamlandı. Borular üretildi, montaj da başladı. Deniz montajı hem hava
şartlarına hem de açık denizde montajı yapacak dünyada çok az sayıda bulunan özellikteki
gemilerin gelebilmesine bağlı.
Soru: Deniz geçiş montajı başladı mı?
Çınar: Evet. Türkiye’de deniz tabanındaki gömülü kesimde boru montajı başladı.
İlk boruyu 30 Kasım 2013 tarihinde batırdık. Ve şu ana kadar 2 kilometrelik
boru batırıldı. 1 kilometre uzunluğundaki borunun montajı da hazır, tüm ekipmanları
üzerine monte edildi. Uygun hava şartlarını bekliyoruz. Hava şartları müsaade
ederse önümüzdeki günlerde bu 1 kilometrelik bölümü de batıracağız. Böylelikle,
Türkiye tarafında gömülü kesimin montajı tamamlanmış olacak. Ondan sonraki
adım, Türkiye tarafında serili kesim montajını yapmak. Bunun ardından, Kıbrıs
tarafındaki kıyı çalışmalarına başlayacağız.
Soru: Deniz geçişinin ne zaman tamamlanmasını
bekliyorsunuz?
Çınar: Deniz geçişinin sözleşmesine göre iş bitim tarihi Eylül 2014.
Soru: Türkiye ile Kıbrıs arasındaki geçişin nasıl
bir yapısı var? Borular tamamıyla askıda mı geçiyor?
Çınar: Türkiye ile Kıbrıs arasındaki geçiş 3 bölümden oluşuyor. Türkiye
tarafındaki kıyı geçişi, KKTC tarafındaki kıyı geçişi, ve açık deniz geçişi.
Türkiye tarafındaki kıyı geçişinde 3,5 kilometrelik deniz tabanına gömülü kesim
ve 5 kilometrelik deniz tabanına serili kesim var. Kıbrıs tarafındaki kıyı
geçişi ise, 1 kilometrelik deniz tabanına gömülü kesim ve 4 kilometrelik deniz tabanına
serili kesimden oluşuyor. Yani iki tarafta da açık denize gelene kadar boru
hattı deniz tabanına gömülü ve serili olacak. Açık denizde ise borular deniz
yüzeyinden 280 metre derinlikte askıda geçiyor.
Borular denizin altına nasıl indiriliyor?
Çınar: Bu operasyonda polietilen boruları deniz tabanına indirmek için deniz
suyunu kullanıyoruz. Kıyı kesiminden boruya deniz suyu alarak boruları deniz
tabanına batırıyoruz. Deniz geçişi tamamlandığında, tüm hat deniz suyuyla dolu
olacak. Sonrasında, Alaköprü Barajı’ndan boru hattına tatlı su vermeye başlanacak.
Boru hattı Türkiye tarafından tatlı su ile dolarken Güzelyalı’dan boru içerisindeki deniz suyu
deşarj edilecek. Tatlı su gelmeye başladığında ise bu su, Güzelyalı terfi
istasyonundan Geçitköy Barajı’na aktarılacak.
Soru: En büyük endişelerden biri de bu boruların
deniz altındaki basınca dayanıp dayanmayacağı. Bu konuda ne söyleyebilirsiniz?
Çınar: Bakın bu projenin yapımı 9-10 yıl sürdü. Mühendislik anlamında gerekli
olan tüm deney, test ve araştırmalar yapıldı. Burada bir de yanlış bilgi var. Deniz geçişi boruları açık denizde deniz
tabanında değil. Türkiye ile KKTC arasında en derin nokta 1,450 metre. Biz bu
derinliğe boru indirmiyoruz. Dediğim gibi, deniz geçişi boruları deniz
yüzeyinden 280 metre derinlikte askıda olacak. Dolayısıyla, bu derinlikteki
basınca çok rahat dayanacak.
Soru: Gelecek olan suyun işletmesi ile ilgili bir karar
verildi mi? Daha önceki görüşmemizde özelleştirmenin seçeneklerden biri
olduğunu söylemiştiniz.
Çınar: Hayır henüz bir karar verilmedi.
Soru: Peki, sulama için kullanılacak olan su,
sulanacak bölgelere nasıl taşınacak?
Çınar: Sulama için kullanılacak su Geçitköy Barajı’ndan alınacak ve arıtma
tesisine yönlendirilmeden yaklaşık 6 kilometre uzunluğundaki bir tünelle Güzelyurt’a
aktarılacak, burada 2 kola ayrılacak: bir kol Güzelyurt’u bir kol da Mesarya
ovasını sulamak için yönlendirilecek. Tünel yaparak terfi maliyetlerini
azaltmış olacağız.
Soru: Geçen görüşmemizde sulama suyunun tam olarak
hangi bölgelerde kullanılacağı belli değildi. Sadece Güzelyurt’ta 6,400 hektar,
orta Mesarya’da da 7,400 hektar alan sulanacak demiştiniz. Artık
sulama suyunun nerede kullanılacağı belli oldu mu?
Çınar: Güzelyurt ve Mesarya’da iki ayrı alan belirlendi. Şunu söyleyebilirim ki,
bu alana Güzelyurt’un büyük bir kısmı dahil. Şu anda Mesarya ovası projesi
ihale edilmediği için bir şey söylemem mümkün değil. Önümüzdeki günlerde
bununla ilgili proje yapımı ihale süreci de başlayacak. İki kısım için de
projeleri hazırlayacağız, sonrasında bunların inşaatlarını gerçekleştireceğiz.
Soru: Bu su ile Kuzey Kıbrıs’a yılda 75 milyon
metreküp su gelecek ve buranın 2040 yılına kadar olan içme, kullanma ve
endüstriyel su ihtiyacı karşılanacak. Bu azami kapasite mi, yoksa istenmesi
durumunda kapasitenin artması mümkün mü?
Cevap: Hayır bu maksimum kapasite. Bizi burada kısıtlayan deniz geçişinde
kullanılan boruların çapıdır. Kapasite 1,600 mm çapındaki boruya göre
belirlendi. Bu hattın kapasitesini artırmamız şu an için mümkün değil.
Soru: Arıza veya olası sabotajlara nasıl müdahale
edilecek?
Cevap: Kullanılan borular akıllı boru. Herhangi bir sızma veya deniz suyu
girişinden haberdar olacağız. Kuzey Kıbrıs’taki 475 kilometrelik iletim hatları
da otomasyon ve SCADA sistemi ile donatılacak. Dağıtım sisteminde bir problem olduğu takdirde
bu problem ana merkeze iletilecek ve hemen müdahale edilebilecek.
Soru: Peki boruların ömrü nedir?
Cevap: Boruların ömrü minimum 50 yıl. Aslında, deniz geçişi boru hattında kullanacağımız
tüm malzemelerin ömrü minimum 50 yıl.
No comments:
Post a Comment