Geçtiğimiz
haftalarda, dünyanın en büyük halka açık uluslararası petrol ve gaz şirketi
ExxonMobil, Kıbrıs açıklarındaki 10. Blokta tahmini 5-8 trilyon ayak küplük
(tcf) gaz keşfedildiğini açıkladı.
Mısır’daki Zohr
veya İsrail’deki Leviathan ile paralellikler kurularak beklentilerin iyice
yükseltilmesinin ardından yapılan bu açıklama tam olarak ne anlama geliyor?

Özellikle
dünyanın bu taraflarındaki siyasetçiler doğalgaz ve petrol alanındaki her
gelişmeyi bir zafer gibi sunarken, halka açık – yani hisseleri borsada işlem
gören şirketler hisse değerlerine yansıyabilecek abartılı açıklamalardan
kaçınır. Hepsini bir arada okumak, ve genelde en dengeli bilgileri ortaya koyan
bağımsız sektör uzmanlarını da dinleyerek bir değerlendirme yapmak en
sağlıklısıdır.
ExxonMobil’in,
ortağı Qatar Petroloeum ile Glafkos kuyusunda yaptığı keşif ile ilgili Rum
Enerji Bakanı George Lakkotrypis’in açıklamalarına bir bakalım:
“Dev-keşif”
“Dünyada son iki
yılda yapılmış en büyük keşiflerden biri”
“Kıbrıs’ta
yapılmış en büyük keşif”
“2019’un en büyük
keşfi”
Hatta, henüz
sadece ‘olası kaynak’ sınıfına giren ‘tahmini’ bir keşfin, gerçek miktarı,
yeryüzüne çıkarılabilir ve ticarileştirilebilir olup olmadığı, ve ticarileştirme
aşamasında doğalgaz fiyatlarının ne olacağı belirsizken, fiyat da biçilerek 40
milyar dolarlardan bahsedildi.
Diğer taraftan, ExxonMobil
başkan yardımcısı Tristan Aspray, keşfin açıklandığı basın toplantısında ne
‘dünyada yapılmış en büyük keşif’ten bahsetti ne de benzeri iddialı laflar
etti. Glafkos’ta elde edilen ilk bulguları "cesaret verici" olarak
nitelendirmekle yetindi ve uzun bir yolun henüz başında olunduğunun altını
çizdi.[1]
ExxonMobil, yaptığı yazılı açıklamada ise, elde edilen verilerin ön-yorumlaması
sonucunda yapılan keşfin, ‘yaklaşık 5-8 trilyon ayak küplük bir doğalgaz
mevcudiyetini temsil edebileceğini’ belirtti ve kaynağın potansiyelinin daha
iyi belirlenebilmesi için önümüzdeki aylarda daha ileri analizlerin yapılmasına
ihtiyaç olduğu söyledi. Açıklamanın altında bulunan ihtiyati notta ise, şirket,
10. Blokta bulunduğu tahmin edilen miktarın hem yeryüzüne çıkarılabilir hem de
çıkarılamaz kaynakları kapsadığını belirtti.[2]
Gazın bulunması
yer yüzüne çıkarılabileceği anlamına gelmez
Bir keşfin
tahmini büyüklüğü ile yeryüzüne çıkarılabilir miktar (recoverable reserve) iki
farklı şeydir ve önemli olan, var olan teknoloji ile karlı olacak şekilde
yeryüzüne çıkarılabilir olan miktardır. Ki bu, daha sonraki aşamalarda
yapılacak olan doğrulama sondajlarında ortaya çıkacak. Amerikan düşünce
kuruluşu Atlantic Council’ın Küresel Enerji Merkezi kıdemli üyesi Dr. Charles
Ellinas’a göre, Glafkos’da yeryüzüne çıkarılabilir miktar şu an elde olan
verilere göre %90 olasılıkla 4.4 tcf olarak tahmin edilebilir.[3]
Enerji alanında araştırma ve danışmanlık yapan Wood Mackenzie grubu da buna
yakın bir tahminle 4.5 tcf sonucuna varıyor.[4]
Aynı şeyleri Afrodit’te yaşadık
Kısa bir arşiv
taraması, siyasetçilerin, 2011 yılından beri keşfedildiği ile kalmış olan
Afrodit ile ilgili de o dönemde çok benzer açıklamalar yapmış olduğunu ortaya
koyuyor.
Noble Energy,
2011 yılında, 12. Bloktaki Afrodit kuyusunda yaptığı sondajda, 5-8 trilyon ayak
küplük bir kaynak olduğunun tahmin edildiğini açıklamıştı. 2013’teki doğrulama
kazısından sonra bu miktar 4.5’e düştü. Bu sefer olduğu gibi o dönemde de
Afrodit gazına değer biçilmiş, Lakkotrypis ön hesaplamalara göre, Afrodit’in 50
milyar dolarlık bir değer olduğunu açıklamıştı. Keşfinin üzerinden geçen 8
yıldan sonra bugün, hala Afrodit’in bir kısmının kendi sularında olduğunu iddia
eden İsrail ile bir paylaşım anlaşmasına bile varılmış değil.
Sektör gerçekleri
Glafkos gibi
tahmini bir kaynağın akıbeti, yeryüzüne çıkarmaya değecek miktarların
keşfedilmesi, gazın oluşumu ve kompozisyonu, jeolojinin -yani rezerv
özelliklerinin ve performansının- bu kaynağı çıkarmaya elverişli olması,
müşteri bulunması, çıkarma maliyeti, fiyatların ve diğer piyasa koşullarının
doğalgazı çıkarmayı karlı kılması ve jeopolitik şartların araştırma ve doğalgaz
üretmeye uygun olması gibi birçok faktöre bağlıdır.
Ki, Doğu Akdeniz
gibi derin, dolayısıyla doğalgazın çıkarılma-üretim maliyetlerinin çok daha
yüksek olduğu bölgelerde -şu anda dünyada büyük ve ucuz bir doğalgaz arzı
olduğunu ve yenilenebilir enerjinin de artık rekabete girdiği gerçekleri de göz
önünde bulundurulduğunda- tahmini
doğalgaz keşifleri uzun yıllar ticarileştirilememe riski taşıyor.
Şu an elimizde
bulunan veriler, Glafkos’taki keşfin boru hatları ile ihraç etmek veya bir
doğalgaz sıvılaştırma tesisi (LNG) inşa etmek için yeterli olmadığını ortaya
koyuyor. Kıbrıs Cumhuriyeti’nin önceliği olan LNG tesisi çok pahalı bir projedir
ve en küçük -yani iki trenli- bir LNG tesisinin ticari olarak sürdürülebilir
olması için 40 tcf’lik kanıtlanmış ve yeryüzüne çıkarılabilir kaynağa ihtiyaç
vardır.
Sonuç olarak, evet,
Kıbrıs açıklarında büyük doğalgaz kaynaklarının bulunması olasılığı vardır. Önümüzdeki
yıllarda yapılacak araştırmalarda büyük kaynaklar tespit edilebilir. Ama şu an
için tek bildiğimiz, mevcut koşullarda Kıbrıs’ta ne ExxonMobil’in ne de başka
bir şirketin mali veya jeopolitik risk almasına değecek miktarda bir kaynak
olmadığıdır.
Ekonomik
araştırma ve danışmanlık şirketi Sapienta Economics’in direktörü
Fiona Mullen’in
dediği gibi: “Şu anda doğalgaz alanında büyük projelerin geliştirilebilmesine
yetecek kadar değil, sadece bir miktar umudu canlı tutabilecek kadar doğalgaza
rastladık.”
[2] https://corporate.exxonmobil.com/news/newsroom/news-releases/2019/0228_exxonmobil-makes-natural-gas-discovery-offshore-cyprus?fbclid=IwAR2Nz7Ufw4kxTIV1TDOzk17SC6P0Ndf9TAYe3nWkfzm6AHyLjD4vGaSfV34
[4] https://uk.reuters.com/article/us-exxon-mobil-cyprus/exxons-cyprus-gas-discovery-adds-another-giant-to-east-med-collection-idUKKCN1QH1O3
Hello to everyone out here, I am here to share the unexpected miracle that happened to me … My name is Susan Christian , I live in London, UK. we got married for more than 9 years and have gotten two kids. thing were going well with us and we are always happy. until one day my husband started to behave in a way i could not understand, i was very confused by the way he treat me and the kids. later that month he did not come home again and he called me that he want a divorce, i asked him what have i done wrong to deserve this from him, all he was saying is that he want a divorce that he hate me and do not want to see me again in his life, i was mad and also frustrated do not know what to do, i was sick for more than 2 weeks because of the divorce. i love him so much he was everything to me without him my life is incomplete. i told my sister and she told me to contact a spell caster, i never believe in all this spell casting of a thing. i just want to try if something will come out of it. i contacted Dr Emu for the return of my husband to me, they told me that my husband have been taken by another woman, that she cast a spell on him that is why he hate me and also want us to divorce. then they told me that they have to cast a spell on him that will make him return to me and the kids, they casted the spell and after 24 hours my husband called me and he told me that i should forgive him, he started to apologize on phone and said that he still love me that he did not know what happen to him that he left me. it was the spell that Dr Emu casted on him that make him come back to me today, me and my family are now happy again today. thank you Dr Emu for what you have done for me i would have been nothing today if not for your great spell. i want you my friends who are passing through all this kind of love problem of getting back their husband, wife , or ex boyfriend and girlfriend to contact Dr Emu , if you need his help you can contact him through his private mail: emutemple@gmail.com or you can contact him through his website https://emutemple.wordpress.com/ fb page Https://web.facebook.com/Emu-Temple-104891335203341 and you will see that your problem will be solved without any delay.
ReplyDelete