Konferans başladı - Rum liderliğinde kamplaşma

 Esra Aygın

Çözüm süreci açısından belirleyici olması beklenen Kıbrıs konferansı, Kıbrıs Türk ve Kıbrıs Rum tarafları, ve garantör devletler Türkiye, Yunanistan ve Birleşik Krallık’ın katılımı ile İsviçre’nin Crans Montana kentinde yeniden toplandı.

Garantör devletler Türkiye, Yunanistan ve Birleşik Krallık’ı, sırasıyla Dışişleri Bakanları Mevlüt Çavuşoğlu, Nikos Kotzias ve Boris Johnson temsil ediyor. AB ise konferansa gözlemci statüsünde katılıyor ve Dış İlişkiler ve Güvenlik Yüksek Temsilcisi Frederica Mogherini ve Avrupa Komisyonu Birinci Başkan Yardımcısı Franz Timmermans tarafından temsil ediliyor.

Kıbrıs saati ile 14:00’e kadar devam edecek olan açılış oturumunda güvenlik ve garantiler konusu görüşülecek ve Mont Pelerin’de Ocak ayında yapılmış olan teknik çalışmanın sonuçları gözden geçirilecek. Öğleden sonra Kıbrıs saati ile 16:00’da başlayacak olan ikinci oturumda ise bir masada güvenlik ve garantiler başlığı ele alınırken paralel ikinci bir masada Yönetim ve Güç Paylaşımı, Mülkiyet ve Toprak başlıklarında açıkta kalan konular ele alınacak. Bir masadaki ilerleme diğer masadaki ilerlemeye bağlı olacak.

Mont Pelerin’de Kıbrıs’taki iki taraf ve garantör devletler güvenlik ve garantiler konusundaki pozisyonlarını ortaya koymuş ve güvenlik endişelerini not etmişlerdi. Aynı toplantıda, mevcut uluslararası güvenlik sistemlerinden hiçbirinin birleşik Kıbrıs’ın güvenlik ihtiyaçlarına cevap veremeyeceği, Kıbrıs’ın sui-generis bir güvenlik modeline ihtiyacı olduğu konusunda anlayış birliği sağlanmıştı.

BM Genel Sekreteri’nin Kıbrıs Özel Danışmanı Espen Barth Eide’nin Crans Montana’daki konferansta, güvenlik ve garantiler başlığındaki görüşmeleri yönlendirmesi ve tartışmalara kılavuzluk etmesi için hazırladığı belge Yunanistan ve Kıbrıs Rum tarafının itirazları sonucunda masada olmayacak.

Belgede ‘Çözümün Uygulanması’ başlığı altında yer alan ve varılacak anlaşmanın uygulanması konusunda Türkiye, Yunanistan ve Birleşik Krallık arasında bir anlaşma imzalamasını öngören alternatif öneri, Yunanistan ve Kıbrıs Rum tarafının yoğun itirazları ile karşılaşmıştı. Bu anlaşma vasıtasıyla federal Kıbrıs’ta Türkiye’ye yeniden bir rol verilmesine itiraz eden Yunanistan ve Kıbrıs Rum tarafı, önerinin belgeden çıkarılmaması sonucunda, belgeyi tümden reddettiklerini açıkladılar.

Derin kamplaşma

Birkaç hafta önce, güvenlik ve garantilerde ortak belge olmaksızın konferansın yeniden toplanmasının mümkün olmayacağını belirten Rum tarafının, ortak belgenin hazırlanarak taraflara sunulmasının ardından memnuniyet belirtmekle birlikte çekincelerini BM’ye iletmesi, ancak aradan geçen bir hafta içinde Atina ile birlikte belge ile ilgili çok yoğun itirazlar ortaya koyması ve belgeyi reddetmesi BM içerisinde büyük şaşkınlık yarattı.  

Siyasi gözlemciler bu tutarsızlığın, Rum tarafında çözüm konusundaki derin kamplaşma ve görüş ayrılığını ortaya koyduğunu düşünüyor. Rum liderliğinde Kıbrıslı Rum lider Nikos Anastasiadis’in başını çektiği bir grup çözüm yönünde daha yapıcı bir tutum sergilemeye çalışırken, bir diğer grup, Yunan Dışişleri Bakanlığı ile birlikte hareket ederek yapıcı olmayan bir yol izliyor.